Can ÜRKMEZ İle Şan Eğitimi Hakkında Merak Ettikleriniz

Tuğçe DEMİR: Merhaba Can Hocam, öncelikle röportaj teklifimi kabul ettiğiniz için teşekkür ederim. Ses eğitimi ve şan konularına ilgi duyanlar için değerli bilgilerinizi bizlerle paylaşacak olmanızdan dolayı çok mutluyum. Bu alanda merak sahibi olan herkes için yol gösterici olacağını düşünüyorum. Desteğiniz için minnettarım. 

Bize biraz kendinizden bahseder misiniz? Müzik eğitimine başlama hikayeniz neydi ve şan eğitimine yönelmenize ne sebep oldu? 

Can ÜRKMEZ: Merhaba. Müzik eğitimime 7 yaşında viyola ile başladım daha sonra piyano çalmaya başladım. Hayalim hep şarkı söylemekti bu yüzden piyanodan ayrılıp ilk şan hocam olan Leyla Demiriş ardından da Mustafa Arabacı ile tanıştım. Daha sonra çok değerli hocalar ile çalışarak Haliç Üniversitesi Opera ve Konser şarkıcılığı bölümünden Alp Köksal ile çalışarak mezun oldum. Yüksek lisansımı da Okan Üniversitesi Müzik Anasanat Dalı, Opera-Şan alanında Doç. Seta Kürkçüoğlu ile tamamladım. Şunda da tez yazmaktayım.

T.D.: Eğitim sürecinde en çok zorlandığınız konu neydi ve nasıl aştınız?

C.Ü.: Kendi eğitim sürecimde en çok zorlandığım şey yüksek bariton olarak girdiğim konservatuvarda ilk seneler dramatik bariton olarak çalıştırılmam ve gerçek ses rengim olan tenor olarak mezun olmak oldu… Artısı tabii ki de var… Bir bariton nasıl söyler bunu çok net öğrendim ama o kişi ben değildim…

T.D.: Şan eğitimi nedir, kimler almalıdır ve süresi var mıdır? Aldığımız eğitimin yeterliliğini neye göre değerlendirebiliriz? 

C.Ü.: Şan eğitimini sesini doğru kullanmak isteyen herkes alabilir… Şarkı söylemek isteyenler, ses hastalıkları olanlar ve işi konuşma temelli olan insanlar… Öğretmenler, doktorlar, callcenter çalışanları vs… 

T.D.: Şan hocası ve vokal koçu arasındaki fark nedir? 

C.Ü.: Hiçbir farkı yoktur… Son zamanlarda terimler içinde boğuluyoruz… Şan hocası veya vokal koçu Opera Bölümü mezunu kişilerden olmalıdır… Ses anatomisi ve ses hastalıklarının tedavisini sadece Opera Bölümü okuyanlar biliyorlar… Halk müziği veya sanat müziği mezunu arkadaşlarımızın piyano hakimiyeti ve ses sağlığı bilgisi çok yüksek olmadığı için onlar daha çok stil üzerinden derslerini vermektedir. Tabi kendini ses sağlığında çok geliştiren insanlar hocalar da var elbet… 

T.D.: Ses sağlığınızı nasıl geliştiriyor ve koruyorsunuz? Ses tellerine zarar vermemek için nelere dikkat etmek gerekir? Ses yorgunluğunu önlemek için neler yapılabilir? Çiğ yumurta içmek gibi inanışlar doğru mudur? 

C.Ü.: Doğru nefes kullanımı her şeyin temellidir. Kişinin ses rengine göre şarkılar seçmek ve kendi ses aralığında egzersizleri doğru şekilde uygulamak ses sağlığını koruyacaktır. Tabi genetik faktörler de var… Katıldığım bir ses sempozyumunda B12 ve Folik Asit’in ses tellerine yararı işlenmişti… Kişi doğru beslenmeli. Reflü gibi şikayetleri varsa mide ilaçları ile ses tellerinin mide asiti ile tahrişi doktor kontrolünde engellenmeli… Bunların hepsi benim için de geçerli…

T.D.: Doğru nefes tekniğinin önemi nedir? Diyafram kasları nasıl eğitilmeli?

C.Ü.: Bu konuda yazılmış tezler dahi var ama en özet şekilde kişi yoga yapabilir, youtube gibi platformlarda nefes egzersizleri var. Herkes onlardan yararlanabilir. Diyaframı doğru kullanmak sesi ile iş yapan herkes için en önemli faktördür. Gırtlağınıza daha az yüklenir ve ses tellerinizi korursunuz. Zaten konuşma veya şarkı söyleme deşiğimiz şey, ses tellerine ciğerlerden hava üflemektir…

T.D.: “Kötü ses yoktur, eğitilmemiş ses vardır.” Cümlesi doğru mu? Herkes doğru eğitimi alırsa güzel şarkı söyleyebilir mi? 

C.Ü.: Evet katılıyorum… Senelerdir şan hocalığı yapmaktayım. Ne sesleri eğittik… Müzik kulağı olmayan kişilere müzik kulağı kazandırdık… Tabi süreç bazen yorucu ve uzun olabiliyor… Şan dersi kişinin benliğini ortaya koymasıdır. Bulunduğumuz coğrafyada birçok kişi bilinçaltında çocukluktan bu yana “susturulma” kodlarıyla büyüdü… Sus, lafa karışma, bir şey deme… Şan dersi her şeyden önce bu kodları yok etmektir… Kişi sesini doğru kullandığında boğazında var olan bütün kas ve sinir sistemi de dönüşür… O sinir sistemine sıkışmış olan bu enerjiler de dönüşür… Her şey bütünseldir.

T.D.: Şan eğitimi almadan sesini çok güzel kullanabilen insanlar var, şan eğitiminin tam olarak yarattığı farklılık nedir? 

C.Ü.: Evet var… Doğal yetenekler… Herkes farklı bilinçle dünyaya geliyor. Fakat o doğal yetenekler diyaframlarını kullanmak ve ses sağlığını korumak için bizlere başvuruyorlar…

T.D.: Sesi doğru kullanmanın sadece şarkı söylemek üzerinde mi etkisi vardır? Günlük hayatımda şan eğitiminin bir faydasını görebilir miyim? 

C.Ü.: kesinlikle vardır… Şan eğitimi insanın kendini ifade biçiminden şarkı söylemesine kadar birçok alanda kişiye iyi gelen bir metottur. Kişi her şeyden önce “doğru nefes almayı” kavrar.

T.D.: Ses türü nasıl belirlenir? Ses aralığını genişletmek için önerdiğiniz çalışmalar nelerdir? Ses aralığını korumak veya genişletmek için hangi teknikler kullanılmalıdır? Aşırı pes ve tiz notalar kullanmak sese zarar verebilir mi? 

C.Ü.: Ses türü şan egzersizleri ve ses rengine göre şan hocası tarafından belirlenir. Kadınlarda alto, mezzo soprano ve soprano. Erkeklerde bas, bariton, tenor olarak ana gruplara sesler ayrışır. Bazı sesler ara seslerdir. Onlar şan hocası eşliğinde bir süre çalıştıktan sonra ses kaslarını daha iyi kullanabilirler. Ben genelde İtalyan, Alman şan teknikleri kullanıyorum… Son beş senedir de popüler müzikler için Belting tekniği kullanıyorum. Tez konum da bunun üzerine…

T.D.: Performans öncesinde sesinizi nasıl hazırlıyorsunuz? 

C.Ü.: Öncelikle Dr. Vox egzersizleri dediğimiz yaklaşık 12 senedir hayatımda olan bir metot ile sesimi ısıtıyor ve kombine egzersizler yapıyorum. Öncesinde nefes egzersizleri olmazsa olmazım.

T.D.: İyi bir şancı olmanın gereklilikleri nelerdir? Bir şan öğrencisine hangi eserleri çalışmasını önerirsiniz? Repertuvar seçiminde neye dikkat etmeli? 

C.Ü.: İyi bir şancı olmak her şeyden önce güzel bir ses rengine sahip olmaktan geçer. Hoca ise o ses rengini ilmek ilmek işler… Kişi popüler müzik söylüyor ise daha basit popüler müzik şarkıları çalıştırılabilir ama kişi konservatuar öğrencisi ise antik aryalar çalıştırılabilir.

T.D.: Mesleğini bu yönde seçmek isteyen kişi nasıl yönlendirilmeli? 

C.Ü.: Doğru bir eğitmen ile konservatuvara hazırlanmalı.

T.D.: Zaman ayırıp değerli bilgilerinizi paylaştığınız için çok teşekkür ederim. Şan eğitimi ve müzik dünyasına dair içgörüleriniz okurlarımıza yararlı olacaktır. Meslek hayatınızda başarılar dilerim.

C.Ü.: Ben teşekkür ederim. Şarkı söylemek herkes içindir.